Menstruatieklachten en vruchtbaarheid na COVID infectie en COVID vaccinatie

De vele vragen, reacties en discussies op sociale media betreffende het verloop van de menstruatie na COVID-vaccinatie zijn de aanleiding geweest om op zoek te gaan naar literatuur over het effect van de COVID-vaccinatie, de infectie met COVID en de stress rondom COVID op de menstruatie. 

Onderzoek laat zien dat er een kortdurende verandering van de menstruatie kan ontstaan na de COVID infectie of vaccinatie. De vruchtbaarheid wordt niet beïnvloed door een COVID vaccinatie. 

Auteurs: Prof. Dr. M. Bongers, Dr. A. Moonen, Dr. I. Ketel, Dr. J. Maas

Onderstaande geeft een weergave van de (beperkte) literatuur die momenteel beschikbaar is over dit onderwerp.  

Relatie tussen de menstruatie en een COVID-vaccinatieHet Lareb (bijwerkingencentrum) heeft tot oktober 2021 161.470 meldingen ontvangen van bijwerkingen na een COVID-vaccinatie1. Hierbij gaat het om een breed scala aan klachten. In september 2021 zijn bijna 10.000 meldingen binnengekomen over menstruatiestoornissen na een COVID-vaccinatie2. Menstruatiestoornissen bedragen ongeveer 6% van alle gemelde bijwerkingen. De genoemde menstruatiestoornissen zijn het uitblijven van de menstruatie, het krijgen van een hevige menstruatie, doorbraakbloedingen en het optreden van vaginale bloedingen na de overgang. Deze data bewijzen echter niet direct dat de COVID-vaccinatie ook de oorzaak is van de menstruatiestoornissen. Ook zonder het krijgen van een vaccin zijn menstruatiestoornissen een veelvoorkomend probleem. 

Recent is er in Amerika onderzoek gedaan naar veranderingen in de menstruatie door COVID-vaccinaties3. Bij vrouwen met een regelmatige cyclus werd gekeken naar de verandering van de menstruatie na een COVID-vaccinatie. Ook waren de onderzoekers geïnteresseerd in welke mate doorbraakbloedingen optraden na een COVID-vaccinatie bij vrouwen die, door hormonale anticonceptie, niet menstrueren. Voor dit onderzoek zijn er enquêtes via sociale media verspreid, waarin vrouwen konden aangeven of zij na de eerste en/of tweede dosis van het COVID-vaccin een verandering in de cyclus of menstruatie hadden bemerkt. Deelnemende vrouwen moesten gedurende minimaal 14 dagen volledig gevaccineerd zijn op het moment dat de enquête werd ingevuld en mochten geen COVID-infectie hebben doorgemaakt.  

Dit onderzoek laat zien dat 7.429 van de 17.642 regelmatig menstruerende vrouwen (42%) een hevigere menstruatie rapporteerden na minimaal één dosis van de vaccinatie.

Binnen de groep vrouwen die niet menstrueren door het gebruik van langwerkende hormonale anticonceptie (anticonceptiestaafje of hormoonspiraal), rapporteerden 1.089 van de 1.545 vrouwen (70%) een doorbraakbloeding na vaccinatie. 

Vrouwen die deelnamen aan deze studie werden geworven via sociale media, hierbij bestaat de kans dat vooral vrouwen met menstruatieklachten hebben deelgenomen aan het onderzoek en vrouwen die geen verandering in hun menstruatie of cyclus hadden ervaren veel minder hebben deelgenomen. Hierdoor kan het aantal vrouwen met een hevigere menstruatie of een doorbraakbloeding in deze studie hoger uitvallen dan werkelijk het geval is in de algemene populatie.

In een onderzoek dat gedaan is naar de effecten van een COVID-19 vaccinatie op de menstruatie4, werd aangetoond dat een verandering in de menstruatie na vaccinatie van korte duur is. De meeste vrouwen die een veranderde menstruatie hebben na de vaccinatie, zien dat de volgende menstruatie weer normaal is. In dit onderzoek wordt geen verschil gezien in het optreden van veranderingen in de menstruatie tussen de verschillende soorten COVID-vaccins (mRNA-vaccins en vectorvaccins). Het artikel stelt dat de menstruatieverandering waarschijnlijk teweeg wordt gebracht door de reactie van het immuunsysteem op de vaccinatie en niet door een specifieke component van het vaccin. Deze reactie van het immuunsysteem zal er uiteindelijk voor zorgen dat je immuniteit opbouwt tegen het coronavirus en hierdoor minder ziek wordt van een COVID-infectie, zonder dat het langdurige gevolgen heeft voor de menstruatie. 

Relatie tussen de menstruatie en de coronapandemieIn Turkije is onderzocht wat het effect is van de coronapandemie op de menstruele cyclus van 952 vrouwelijke zorgmedewerkers5. Deze vrouwen hadden vóór de coronapandemie allemaal een regelmatige cyclus. Tijdens de coronapandemie kregen 273 van deze vrouwen (28,7%) een onregelmatige cyclus. De groep vrouwen die een onregelmatige cyclus hebben gekregen, hebben gemiddeld meer stress en angst ervaren dan de groep waarbij de menstruele cyclus regelmatig is gebleven. Stress en angst kunnen al voor een verandering in het menstruatiepatroon zorgen tijdens de coronapandemie.

Relatie tussen de menstruatie en een doorgemaakte COVID-infectieIn China is onderzoek gedaan naar de menstruatie van vrouwen die een COVID-19 infectie hebben doorgemaakt6. Deze vrouwen zijn allemaal opgenomen in het ziekenhuis als gevolg van de COVID-infectie. Bij 25% van deze vrouwen is de hoeveelheid bloedverlies tijdens de menstruatie veranderd door de COVID-infectie, 20% had een afname en 5% een toename in volume. De overgrote meerderheid van deze groep (84%) heeft weer een normale menstruatie na 1-2 maanden. Een deel van de vrouwen (28%) heeft een langere of juist kortere cyclus (slechts 3%) gekregen. De cyclus is na 1-2 maanden weer hersteld. De veranderingen in de menstruatie en de cyclus zijn dus waarschijnlijk tijdelijk en van korte duur. Ondanks dat de vrouwen in dit onderzoek ernstig ziek waren als gevolg van de COVID-infectie, zijn er maar weinig menstruatiestoornissen op de lange termijn waargenomen. Bovendien blijkt uit eerder onderzoek, dat stressvolle gebeurtenissen, zoals een ziekenhuisopname, kunnen leiden tot tijdelijke veranderingen in de menstruatie7. Mogelijk zijn er bij een milder ziekteverloop dan ook minder tot geen veranderingen van de menstruatie. 

Het kan verontrustend zijn om te merken dat je menstruatie uitblijft of verandert na een COVID-infectie, echter is het niet zorgwekkend wanneer dit gedurende één of twee menstruaties het geval is8.

Relatie tussen COVID-vaccinatie en vruchtbaarheidEr is een aantal studies verricht om te onderzoeken of een COVID-vaccinatie invloed heeft op de vruchtbaarheid9. In twee onderzoeken werd de kwaliteit van sperma van mannen vóórdat ze gevaccineerd werden, vergeleken met de kwaliteit van hun sperma na 2 vaccinaties met BioNTech/Pfizer of Moderna (beide zijn mRNA-vaccins)10,11. In een kleine groep van 45 gezonde mannen met een mediane leeftijd van 28 jaar, was er geen significante daling van de spermakwaliteit. Geen enkele man ontwikkelde azoöspermie (geen zaadcellen) na het vaccin. Hieruit werd geconcludeerd dat de vaccins géén invloed hebben op de spermakwaliteit. Een vergelijkbaar onderzoek is gedaan naar de kwaliteit van eicellen van gevaccineerde vrouwen, vergeleken met ongevaccineerde vrouwen12. Ook hierbij is geen verschil gezien in de kwaliteit van eicellen tussen gevaccineerde en ongevaccineerde vrouwen. Een ander onderzoek keek naar het beloop van twee opeenvolgende IVF-behandelingen (reageerbuisbevruchting), voor en na de Covid-vaccinatie van beide partners13. De hoeveelheid medicatie die nodig was voor de stimulatie van de eierstokken, het aantal verkregen eicellen en embryo’s en de zaadkwaliteit waren vergelijkbaar.
Deze onderzoeken tonen aan dat een COVID-vaccinatie de kwaliteit van eicellen en zaadcellen niet lijkt te beïnvloeden.

Deze gegevens worden ondersteund door klinische onderzoeken die gedaan zijn naar de effectiviteit van de COVID-vaccins. Tijdens deze studies worden zwangere vrouwen uitgesloten van deelname. Bovendien wordt aan vrouwen die meedoen verzocht om niet zwanger te worden. Toch werden er tijdens deze onderzoeken 57 vrouwen zwanger na vaccinatie met BioNTech/Pfizer, Moderna of AstraZeneca14. Er werd geen verschil gevonden in de hoeveelheid ongeplande zwangerschappen in de gevaccineerde groep vergeleken met een controlegroep. Er zijn dus geen aanwijzingen dat de verschillende vaccinaties tegen COVID een nadelig effect op de vroege zwangerschap hebben.

Vaccineren bij een zwangerschap of zwangerschapswensDe vragen die gesteld worden over wel of niet laten vaccineren als je al zwanger bent of als je graag zwanger wilt worden, worden op de site van de NVOG goed uitgelegd. 

Ga naar https://www.degynaecoloog.nl/ voor meer informatie over:
*Coronavirus en vruchtbaarheidsbehandeling
*Zwanger en vaccinatie
*Vaccinatie tegen COVID-19 rondom zwangerschap en kraambed
*Griepvaccinatie voor alle zwangere vrouwen vanaf 22 weken

ConclusieEen COVID-vaccinatie kan de menstruele cyclus en de duur en de hevigheid van de menstruatie veranderen. Dat geldt ook voor een infectie met het COVID virus. Deze veranderingen zijn van tijdelijke aard en duren meestal maar 1-2 maanden. Zeer waarschijnlijk worden de tijdelijke veranderingen veroorzaakt door de reactie van het immuunsysteem op de vaccinatie. Het is belangrijk om te weten dat een tijdelijke verandering in de cyclus en menstruatie niet schadelijk is. Belangrijk is ook dat er tot op heden nog geen invloed is aangetoond van het COVID-vaccin op de vruchtbaarheid.

Bronnen: 
1.     Corona Meldingen. Lareb.nl. (24-10-2021). https://www.lareb.nl/coronameldingen#/content/content/edit/1453?mculture=nl-NL.
2.     Veel meldingen menstruatiestoornissen na coronavaccins. Lareb.nl. (29-9-2021).  https://www.lareb.nl/news/veel-meldingen-menstruatiestoornissen-na-coronavaccins
3.     Lee, K., Junkins, E., Fatima, U., Cox, M., & Clancy, K. (2021). Characterizing menstrual bleeding changes occurring after SARS-CoV-2 vaccination. https://doi.org/10.1101/2021.10.11.21264863
4.     Male V. (2021). Menstrual changes after covid-19 vaccination. BMJ (Clinical research ed.), 374, n2211. https://doi.org/10.1136/bmj.n2211
5.     Takmaz, T., Gundogmus, I., Okten, S., & Gunduz, A. (2021). The impact of COVID‐19‐related mental health issues on menstrual cycle characteristics of female healthcare providers. Journal Of Obstetrics And Gynaecology Research, 47(9), 3241-3249. https://doi.org/10.1111/jog.14900
6.     Li, K., Chen, G., Hou, H., Liao, Q., Chen, J., Bai, H., Lee, S., Wang, C., Li, H., Cheng, L., & Ai, J. (2021). Analysis of sex hormones and menstruation in COVID-19 women of child-bearing age. Reproductive biomedicine online, 42(1), 260–267. https://doi.org/10.1016/j.rbmo.2020.09.020
7.     Danesh, L., Ali, A., Aslam, I., & Mensah-Djan, A. (2021). The effects of SARS-CoV-2 on menstruation. Reproductive biomedicine online, 43(4), 769. https://doi.org/10.1016/j.rbmo.2021.08.014
8.     Cohut, M. (2021). How does long COVID affect periods?. Medicalnewstoday.com. https://www.medicalnewstoday.com/articles/long-covid-and-periods-the-unspoken-impact-on-female-well-being
9.     Chen, F., Zhu, S., Dai, Z., Hao, L., Luan, C., & Guo, Q. et al. (2021). Effects of COVID-19 and mRNA vaccines on human fertility. Human Reproduction. https://doi.org/10.1093/humrep/deab238
10.   Gonzalez, D. C., Nassau, D. E., Khodamoradi, K., Ibrahim, E., Blachman-Braun, R., Ory, J., & Ramasamy, R. (2021). Sperm Parameters Before and After COVID-19 mRNA Vaccination. JAMA, 326(3), 273–274. https://doi.org/10.1001/jama.2021.9976
11.   Safrai, M., Reubinoff, B., & Ben-Meir, A. (2021). BNT162b2 mRNA Covid-19 vaccine does not impair sperm parameters. medRxiv. https://doi.org/10.1101/2021.04.30.21255690
12.   Bentov, Y., Beharier, O., Moav-Zafrir, A., Kabessa, M., Godin, M., Greenfield, C. S., Ketzinel-Gilad, M., Ash Broder, E., Holzer, H., Wolf, D., Oiknine-Djian, E., Barghouti, I., Goldman-Wohl, D., Yagel, S., Walfisch, A., & Hersko Klement, A. (2021). Ovarian follicular function is not altered by SARS-CoV-2 infection or BNT162b2 mRNA COVID-19 vaccination. Human reproduction (Oxford, England), 36(9), 2506–2513. https://doi.org/10.1093/humrep/deab182
13.   Orvieto, R., Noach-Hirsh, M., Segev-Zahav, A., Haas, J., Nahum, R., & Aizer, A. (2021). Does mRNA SARS-CoV-2 vaccine influence patients' performance during IVF-ET cycle?. Reproductive Biology And Endocrinology, 19(1). https://doi.org/10.1186/s12958-021-00757-6
14.   Male V. (2021). Are COVID-19 vaccines safe in pregnancy?. Nature reviews. Immunology, 21(4), 200–201. 

Nieuws Overzicht