Endometriose, niet alleen een goedaardige aandoening

Dr. M. Hermens onderzocht het verband tussen endometriose /adenomyose en het krijgen van eierstokkanker of baarmoederkanker. Vandaag, 27 juni 2022, promoveert Dr. M. Hermens en verdedigt zij haar proefschrift. In dit onderzoek vond zij een verband tussen endometriose/adenomyose en het ontstaan van kanker aan baarmoeder of eierstokken. In lijn van dit onderzoek ontdekte ze ook dat de kanker bij deze groep eerder (op jongere leeftijd) werd ontdekt en dat de overlevingskansen groter waren dan in de controle groep.

Lees hieronder een korte samenvatting van haar proefschrift. 

Endometriose, adenomyose en de relatie met eierstok- en baarmoederkankerOver het ontstaan van eierstokkanker is nog veel onduidelijk. Sommige studies tonen dat vrouwen met endometriose mogelijk een verhoogd risico hebben op eierstokkanker. Endometriose is een aandoening waarbij weefsel dat enigszins lijkt op het slijmvlies van de baarmoeder in de buikholte of op de buikorganen zit. Een variant van endometriose is adenomyose, hierbij zit het slijmvlies in de spierlaag van de baarmoeder. Het is een ziektebeeld wat voorkomt bij ongeveer 10% van alle vruchtbare vrouwen. Het zijn goedaardige aandoeningen maar kunnen veel klachten geven en zelfs voor onvruchtbaarheid zorgen. 
Gelukkig krijgen de meeste vrouwen met endometriose geen (eierstok)kanker maar er lijkt wel een verband te zijn. Dit verband hebben wij verder onderzocht.In onze onderzoeken hebben we gebruik gemaakt van de nationale weefsel database “PALGA”. Wij hebben tussen 1990 en 2015 alle vrouwen met op weefselniveau aangetoonde endometriose of adenomyose vergeleken met vrouwen een verwijderde moedervlek. In totaal ging dit in iedere groep om ruim 130.000 vrouwen. Vervolgens hebben we onderzocht welke vrouwen (eierstok)kanker hebben gekregen nadien.

De volgende onderzoeksvragen hebben we onderzocht:Wat is de relatie tussen endometriose/adenomyose en eierstokkanker en is er een verschil in de relatie met het eierstokkankertussen endometriose en adenomyose? (1, 2)
Deze studie toont een 5 tot 7 keer hoger risico op eierstokkanker bij vrouwen met op weefselniveau bewezen endometriose, waarbij met name een verhoogd risico wordt gezien voor bepaalde subtypes van eierstokkanker. Het risico op eierstokkanker was het grootst voor vrouwen met endometriose maar ook vrouwen met adenomyose hadden een verhoogd risico.

Is er een verschil in overleving na de diagnose eierstokkanker tussen vrouwen mét en zonder endometriose/adenomyose? (3)
Vrouwen met eierstokkanker en op weefselniveau bewezen endometriose hebben een langere overleving dan vrouwen zonder endometriose. De vrouwen met endometriose waren jonger bij eierstokkanker diagnose en hadden gunstigere tumor karakteristieken.

Zijn er in de literatuur afwijkingen in het immuunsysteem bekend bij vrouwen met endometriose die lijden tot eierstokkanker? (4)
We hebben in de bestaande literatuur gekeken of er al factoren bekend zijn die ten grondslag liggen aan de overgang van endometriose naar eierstokkanker. Helaas is er nog nauwelijks iets bekend. Chronische ontsteking bij endometriose zou mogelijk een belangrijke rol spelen in de ontwikkeling naar eierstokkanker.

Wat is de relatie tussen endometriose/adenomyose en baarmoederkanker en is er een verschil in de associatie met baarmoederkanker tussen endometriose en adenomyose? (5)
Vrouwen met endometriose of adenomyose hadden in deze studie 3 keer vaker baarmoederkanker ten opzichte van de vrouwen in de controlegroep. Het risico was vergelijkbaar tussen beide groepen (endometriose en adenomyose).

Is er een verschil in overleving na de diagnose baarmoederkanker tussen vrouwen mét en zonder endometriose/adenomyose?
De ruwe analyse toonde een verhoogde overleving bij vrouwen met baarmoederkanker en endometriose/adenomyose maar naar corrigeren voor andere factoren werd er geen verschil in overleving gevonden. Vrouwen met baarmoederkanker en bewezen endometriose of adenomyose hebben dus een betere algehele overleving, maar dit is te wijten aan andere factoren dan de endometriose of adenomyose.

Beschermd het verwijderen van de eierstokken bij vrouwen met endometriose/adenomyose tegen het krijgen van extra-ovariële eierstokkanker?
Uit dit onderzoek blijkt dat vrouwen met endometriose waarbij beide eierstokken volledig verwijderd zijn, minder vaak een extra-ovariële eierstokkanker krijgen dan vrouwen met endometriose zonder deze operatie en dat het risico zelfs lager is dan het bevolkingsrisico. In de toekomst zou chirurgie preventief kunnen worden toegepast bij vrouwen met endometriose en een hoog risicoprofiel voor eierstokkanker.

Nota bene: de meest vrouwen met endometriose of adenomyose krijgen geen eierstok of baarmoederkanker. Dit onderzoekt geeft antwoorden maar roept ook veel vragen op. Zoals welke groep vrouwen met endometriose of adenomyose hebben nou het hoogste risico op eierstok of baarmoederkanker en kunnen we deze vrouwen op sporen om mogelijk in de toekomst kanker bij hen te voorkomen.

Het hele proefschrift is hier via MastrichtUniversity te lezen

Referenties

1.     Hermens M, van Altena AM, Nieboer TE, Schoot BC, van Vliet H, Siebers AG, et al. Incidence of endometrioid and clear-cell ovarian cancer in histological proven endometriosis: the ENOCA population-based cohort study. Am J Obstet Gynecol. 2020;223(1):107.e1-.e11.

2.     Hermens M, van Altena AM, Bulten J, van Vliet HAAM, Siebers AG, Bekkers RLM. Increased incidence of ovarian cancer in both endometriosis and adenomyosis. Gynecologic Oncology 2021;162(3):735-740.

3.     Hermens M, van Altena AM, van der Aa M, Bulten J, van Vliet H, Siebers AG, et al. Ovarian cancer prognosis in women with endometriosis: a retrospective nationwide cohort study of 32,419 women. Am J Obstet Gynecol. 2020.

4.     Leenen S, Hermens M, de Vos van Steenwijk PJ, Bekkers RLM, van Esch EMG. Immunologic factors involved in the malignant transformation of endometriosis to endometriosis-associated ovarian carcinoma. Cancer Immunol Immunother. 2021.

5.     Hermens M, van Altena AM, Velthuis M, van de Laar DCM, Bulten J, van Vliet HAAM, et al. Endometrial cancer incidence in endometriosis and adenomyosis. Submitted to journal. 2021.

6.     Hermens M, van Altena AM, van der Aa M, Bulten J, van Vliet HAAM, Siebers AG, Bekkers RLM. Endometrial cancer prognosis in women with endometriosis and adenomyosis: A retrospective nationwide cohort study of 40 840 women. International Journal of Cancer 2021 2022 May 1;150(9):1439-1446.

7.     Hermens M, van Altena AM, Bulten J, van Vliet HAAM, Siebers AG, Bekkers RLM. Incidence of ovarian cancer after bilateral salpingo-oophorectomy in women with histologically proven endometriosis. Fertility and Sterility 2022 Mar 14;S0015-0282(22)00065-6. Online ahead of print.

Nieuws Overzicht