Adenomyose veroorzaakt bloedingsproblemen zoals heviger menstruaties, pijn bij de menstruatie en uiteindelijk chronische buikpijn en mogelijk ook vruchtbaarheidsproblemen. De vruchtbaarheidsproblemen ontstaan waarschijnlijk door een combinatie van factoren die de kans op innesteling van het embryo verminderen, zoals abnormaal samentrekken van de baarmoeder, veranderde doorbloeding van de baarmoeder en de aanwezigheid van bepaalde stoffen die een negatieve invloed op het embryo hebben. Ook zou de adenomyose invloed kunnen hebben op het transport van de zaadcellen door de baarmoeder richting de eileider en zo de kans op een bevruchting kunnen verminderen. Circa 30% van de vrouwen met adenomyose heeft geen klachten.

Ongeveer 20% van alle vrouwen heeft last van adenomyose.

De piek voor de diagnose van adenomyose is tussen de 39 en 49 jaar. In deze groep blijkt zelfs 32% deze diagnose te krijgen1. Adenomyose kan tegenwoordig goed worden gediagnosticeerd middels echografie. (En wordt tegenwoordig ook steeds vaker bij jongere patiënten gezien.) Het komt vaak voor in combinatie met endometriose, en bij vrouwen met vruchtbaarheidsproblemen of herhaalde miskramen.

DiagnostiekDe aanwezigheid van adenomyose kan worden vastgesteld met een vaginale echo of met een MRI scan, maar vaak wordt de diagnose pas gesteld door de patholoog die de baarmoeder onderzoekt nadat deze operatief verwijderd is.

Medicamenteuze behandelingNet als bij endometriose is adenomyose een ziekte die afhankelijk is van het vrouwelijk hormoon oestrogeen. De klachten kunnen verminderen door het oestrogeen te onderdrukken. Oestrogeen wordt geproduceerd door een groeiend eiblaasje in de eierstok, daarom verminderen medicijnen die de eisprong onderdrukken, zoals de pil, vaak de klachten van vrouwen met adenomyose. Ook het Mirenaspiraaltje kan verlichting van de klachten geven en met name de hoeveelheid bloedverlies bij de menstruatie verminderen. 
Als iemand graag zwanger wil worden of liever geen hormonen wil gebruiken, bijvoorbeeld vanwege de bijwerkingen, kunnen pijnstillers worden voorgeschreven zoals naproxen, ibuprofen of diclofenac.

Operatieve behandelingHelaas is het effect van medicijnen vaak tijdelijk en kiezen de meeste vrouwen er uiteindelijk voor om hun baarmoeder te laten verwijderen. Uiteraard is dit geen oplossing voor vrouwen die nog graag zwanger willen worden. Wel zou bij hen een adenomyoom operatief verwijderd kunnen worden. Dit gebeurt meestal met een kijkoperatie of met een hysteroscopie. 
Als vrouwen zich met name laten opereren vanwege pijnklachten is het belangrijk dat bij de operatie ook de eventueel aanwezige endometriose wordt verwijderd om zo een maximale vermindering van de pijnklachten te verkrijgen.
Ook het emboliseren (dichtmaken) van de bloedvaten die naar de baarmoeder lopen kan soms helpen om de klachten te verlichten. In Nederland wordt op dit moment een vergelijkende studie gedaan, waarin het effect van de embolisatie wordt vergeleken met een baarmoederverwijdering.

ComplicatiesOmdat adenomyose vaak voorkomt in combinatie met endometriose kan de verwijdering van de baarmoeder lastig zijn, doordat (diepe) endometriose in de buurt van de baarmoeder aanwezig is. Hierdoor is de kans op beschadiging van bijvoorbeeld de darm, de blaas of de urineleiders wat verhoogd. Bij verwijdering van een adenomyoom is de kans op beschadiging van de baarmoeder wat verhoogd, omdat het verwijderen van de afwijking technisch lastig kan zijn. Ook kan veel bloedverlies optreden bij de ingreep. Vrouwen met adenomyose die een IVF behandeling ondergaan hebben een lagere kans op zwangerschap dan vrouwen zonder adenomyose. Ook hebben ze een hogere kans op een miskraam. Mogelijk helpt voorbehandeling met GnRH analogen, zoals Lucrin en Zoladex, de kans op een zwangerschap bij IVF te verhogen.
Ten opzichte van vrouwen die geen adenomyose hebben wordt bij zwangere vrouwen met adenomyose iets vaker een vroeggeboorte of vroegtijdig gebroken vliezen gezien.

RecidievenDe medicijnen die worden voorgeschreven onderdrukken de klachten van de adenomyose, maar genezen de ziekte niet. Bij het stoppen van de medicijnen komen de klachten daarom bijna altijd weer terug. Het verwijderen van de baarmoeder is wel een definitieve oplossing en embolisatie is dat mogelijk ook. Als een vrouw in de overgang komt stopt de menstruatie en verdwijnen de klachten van adenomyose meestal.

1 Bron: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23001775
Geschreven door:
Ellen Klinkert, gynaecoloog Universitair Medisch Centrum, Groningen,
Harold Verhoeve, gynaecoloog OLVG, Amsterdam